કમળની જેમ નિઃશેષ રીતે તેને જાણી શકશો.પણ ભલો.તમને મારા વચન વડે સંભાળવાની જ ઈચ્છા
હોય તો,હું તમારા બનેલા વૃત્તાંતને અનુસરીને અખંડિત રીતે તેને કહીશ તે તમે સાંભળો.
(નોંધ-અહીં હવે (પહેલા)મુનિની આ પરકાયાપ્રવેશની કથાનું તાત્પર્ય સમજાવતાં બીજા મુનિ કહે છે કે)
વસ્તુતઃ જોતાં તમે જે આ વ્યષ્ટિ-રૂપે અનુભવમાં આવો છો,તેવા રૂપે નથી જ,પણ (વિષ્ણુ) ભગવાનના
'જ્ઞાન-રૂપી-નાભિ-કમળ' ની અંદર બેઠેલા હિરણ્યગર્ભ-રૂપ (બ્રહ્મા-રૂપ) છો.
આવા તમે પોતે તપ-રૂપી મનોરાજ્યમાં સ્થિર થઈને રહેવાથી એક આશ્રમની અંદર તપસ્વી (મુનિ) રૂપ
થઇ રહ્યા હતા,ત્યાં તમારો વ્યષ્ટિ-ભાવનો અનુભવ પુષ્ટ થયો એટલે તે અનુભવથી,સ્વપ્ન વગેરેનું કૌતુક
તમે જે પ્રાણીના હૃદયની અંદર પેઠા,તેમાં જ (સ્વપ્નમાં) આ વિસ્તારવાળા ત્રણે લોકો તમારા જોવામાં આવ્યા.
અને ઘણા લાંબા સમય સુધી તે સ્વપ્ન જોવામાં તમે વ્યગ્ર થઇ ગયા,ત્યારે તમારો પોતાનો પૂર્વદેહ અને તમારો આશ્રમ
એ સર્વ પ્રચંડ દાવાનળ લાગવાથી ખાખ થઇ ગયા હતા.વળી એ દાવાનળમાં (પ્રલયમાં) તમે
એ સર્વ પ્રચંડ દાવાનળ લાગવાથી ખાખ થઇ ગયા હતા.વળી એ દાવાનળમાં (પ્રલયમાં) તમે
જે બીજા પ્રાણીના દેહમાં પ્રવેશ કર્યો હતો તે પણ નાશને જ પ્રાપ્ત થયું હતું.
(એટલે કે આત્મા અને પરમાત્મા જુદા ના રહેતાં પરમાત્મા-રૂપ (ચૈતન્ય કે બ્રહ્મ-રૂપ) થઇ ગયા હતા)
વ્યાધ (પહેલા) મુનિને પૂછે છે કે-હે મહારાજ,ત્યાં દાવાનળ(અગ્નિ)થી સર્વ દેહો એક સાથે કેમ ભસ્મ થઇ ગયા ?
મુનિ કહે છે કે-સંકલ્પ (કલ્પના)-આદિનો ઉદય અને ક્ષય થવામાં જેમ તે સંકલ્પ કરનાર પુરુષના મનનું સ્ફુરણ જ
એક હેતુરૂપ છે,તેમ આ ત્રણે લોકો (ત્રૈલોક્ય)નો સંકલ્પ(કલ્પના) કરનારું વિધાતાના મનનું સ્ફુરણ જ ત્રૈલોક્ય-રૂપ
થઇ જાય છે.અને ત્રણે લોકોનો ક્ષોભ-અક્ષોભ (ઉદય-ક્ષય) થવામાં એ વિધાતા (હિરણ્યગર્ભ) નો સંકલ્પ જ હેતુરૂપ છે.
એનાથી જ આ જગતનો ઉદય થાય છે અને એનાથી જ આ જગતનો થાય થાય છે.
એક હેતુરૂપ છે,તેમ આ ત્રણે લોકો (ત્રૈલોક્ય)નો સંકલ્પ(કલ્પના) કરનારું વિધાતાના મનનું સ્ફુરણ જ ત્રૈલોક્ય-રૂપ
થઇ જાય છે.અને ત્રણે લોકોનો ક્ષોભ-અક્ષોભ (ઉદય-ક્ષય) થવામાં એ વિધાતા (હિરણ્યગર્ભ) નો સંકલ્પ જ હેતુરૂપ છે.
એનાથી જ આ જગતનો ઉદય થાય છે અને એનાથી જ આ જગતનો થાય થાય છે.
હિરણ્યગર્ભ,આ જગતના મનઃસમષ્ટિ -આદિના હેતુરૂપ છે,વસ્તુતઃ આ હિરણ્યગર્ભ પણ (બ્રહ્મથી) ચિદાકાશમાં કલ્પિત છે.
આમ માયા વડે યુક્ત એવા ચિદાકાશ (ઈશ્વર કે બ્રહ્મ)ની કલ્પના(સંકલ્પ) પણ અનંત છે.
આમ માયા વડે યુક્ત એવા ચિદાકાશ (ઈશ્વર કે બ્રહ્મ)ની કલ્પના(સંકલ્પ) પણ અનંત છે.
આ રીતે ચિદાકાશની અંદર તે (બ્રહ્મ) ની શોભા જ આ સર્વ (જગત) ના આકારે દેખાય છે,
એવું વિવેકી વિદ્વાનોનું સમજવું છે,બાકી મૂર્ખોને જેવું ભાન થતું હોય તેવું ભલે થાઓ.(તે સત્ય નથી)