ત્યારે તેનામાં “શક્તિ” આવે છે.અને વરસાદ બને છે.
કોઈ એકલા-અટુલા વાદળમાં વરસાદ
બનાવવાની શક્તિ નથી.
પણ જો આ ભેગાં થયેલ વાદળ ફરીથી જો વધારે શક્તિશાળી પવનથી વિખરાઈ જાય
આજે આવું જ કંઈક અર્જુન જોડે બન્યું છે.
અર્જુન મહા-શક્તિશાળી છે.અત્યંત ધૈર્ય વાળો છે.અનેક વિજયો કર્યા છે.અનેકને
માર્યા પણ છે.
પણ આજે યુદ્ધમાં જયારે સામે પોતાના જ સગાં-સંબધી,ગુરુજન ઉભા છે,ત્યારે તેની
અત્યંત ધીરજવાળી-વિવેકવાળી બુદ્ધિ મમતા-“મોહ” થી ભ્રમિત થઇ છે.
અત્યત શક્તિશાળી મમતા-મોહના “પવન” થી બુદ્ધિનાં “વાદળ” વિખરાઈ ગયાં છે.
“બુદ્ધિ” ઉપર “મન” નો (વિચારોનો) કબજો થઇ ગયો છે. બુદ્ધિની શક્તિ ઓછી થઇ ગઈ
છે.
વિવેકથી વિચાર કરવાનું ભૂલી -બુદ્ધિ માત્ર કોઈ એક ખોટા એકતરફી રસ્તે જ ચાલવા માંડી
છે.
અને હવે તે (બુદ્ધિ) માત્ર સ્વજનો વિષે જ (મોહ વિષે જ) વિચારે છે-અને
તે પોતાનો ક્ષત્રિય ધર્મને ભૂલી ગઈ છે.
બુદ્ધિ માં “દયા” નું આગમન થયું છે અને તેને નિર્ણય લઇ લીધો છે-કે-“હું યુદ્ધ
કરીશ નહિ.”
સફેદ રંગથી ભરપૂર હંસ ખુબ જ સુંદર દેખાય છે.પણ જો આ જ હંસ કાદવ માં પડે તો તે ગંદો થઇ જાય
અને તેની સુંદરતા –જ્યાં સુધી કાદવ તેના શરીર પર છે –ત્યાં સુધી જતી રહે છે. તે
જુદો દેખાય છે.
આવી જ રીતે અત્યંત શક્તિશાળી-બુદ્ધિશાળી અર્જુન કે જે મૂળભૂત રીતે એક સફેદ હંસ
જેવો છે.
પણ અત્યારે “મોહ” (મમતા-દયા) નો કાદવ લાગ્યો છે. તે જુદો જ દેખાય છે. દુઃખી
દુઃખી દેખાય છે.
બીજી રીતે કહીએ તો-
અત્યંત સુખી અર્જુન આજે - માત્ર એક “મોહ” ના કારણે દુઃખી
બન્યો છે-આંખમાં આંસુ છે.
આવા દુઃખી અને રડતા અર્જુનને જોઈ શ્રીકૃષ્ણ કહે છે-(૧)
શ્રીકૃષ્ણ અહીં ગીતામાં પહેલી વાર બોલે છે.
એટલે આમ જોઈએ તો ગીતાના જ્ઞાનની શરૂઆત આ બીજા અધ્યાયથી જ થાય છે.
ગીતાના આ બીજા અધ્યાયના અગિયારમા શ્લોક-ને ગીતાનું “બીજ” પણ કહે છે.
“જેનો શોક કરવો (વિચાર કરવો ) યોગ્ય નથી તેનો તું શોક કરે છે (વિચાર કરે છે)
અને વાતો પંડિતો (બુદ્ધિમાન) જેવી કરે છે “
શ્રીકૃષ્ણ એક મહાન મનોવૈજ્ઞાનિક (Psychologist) છે.
કોઈ મનુષ્યની બુદ્ધિ –જયારે જે વિચારવું જોઈએ તે ન વિચારે (બુદ્ધિનો “વિવેક”
છોડી દે)
ત્યારે મન (વિચારો) બુદ્ધિને કબ્જે કરે છે-અને જે નથી વિચારવાનું તે વિચારીને-
પછી કોઈ જડ જેવો નિર્ણય લઇ-પોતાની જાતે જ દુઃખી થઇ જાય.
તો સામાન્ય ભાષામાં એમ પણ કહી શકાય-કે તે માનસિક રીતે ઢીલો પડ્યો છે.
અને આવા કોઈ માનસિક રીતે ઢીલા પડેલા મનુષ્યને કોઈ બુદ્ધિશાળી મનોવૈજ્ઞાનિક (Psychologist)
સમજાવે –તે જ રીતે શ્રીકૃષ્ણ અર્જુન ને સમજાવવાનું ચાલુ કરે છે.
સમજાવટ વખાણથી ચાલુ થાય છે.
અને ધીરે ધીરે અર્જુનને (અને આપણને પણ) આખું ગીતાનું જ્ઞાન સમજાવી દે છે.