વિદ્યાધર (ભુશુંડને) કહે છે કે-હે મહારાજ,જે સર્વ દુઃખની નિવૃત્તિ કરવામાં ઉદારતા-વાળું હોય,બહુ પરિશ્રમ કર્યા વિના સહજ પ્રાપ્ત થઇ શકે તેવું હોય,અને આદિ-અંત વિનાનું હોય-
તેવું પરમપદ આપ મને તરત કહી બતાવો.
હું કે જડ-બુદ્ધિ-વાળો છું,તે આટલા કાળ સુધી અજ્ઞાન-રૂપી નિંદ્રામાં સૂતો હતો,
હું મનના મહા-વ્યાધિ-રૂપ-કામ-આદિ વિકારો વડે તપી ગયેલો,અજ્ઞાન વડે ઉત્પન્ન થનારી દુષ્ટ વાસનાઓમાં
ગૂંચવાઈ ગયેલો,અને "હું દેહ-રૂપ છું" એવી રીતે અનાત્મ-વસ્તુમાં આત્મ-બુદ્ધિના-ભાવ-રૂપી-અજ્ઞાનને લીધે,
ગૂંચવાઈ ગયેલો,અને "હું દેહ-રૂપ છું" એવી રીતે અનાત્મ-વસ્તુમાં આત્મ-બુદ્ધિના-ભાવ-રૂપી-અજ્ઞાનને લીધે,
જેનું ફળ ખરાબ છે-તેવા કર્મ વડે વીંટાયેલો છું.તો આપ કૃપા કરી મારો ઉદ્ધાર કરો.
વિદ્યાધર કહે છે કે-ગુણવાન અને શ્રીમાન પુરુષમાં પણ જો આત્મ-વિદ્યા ન હોય તો,જિતેન્દ્રિય-પણું ના હોવાને લીધે,કામ,ક્રોધ,લોભ,ઈર્ષ્યા-આદિ દુઃખોની પીડા ને ભય-આદિ દોષો આવી પહોંચે છે.
ભવાટવીમાં ભટકતાં ભટકતાં જીર્ણ થઇ ગયેલા મનુષ્યો કે જેઓનાથી ધર્મ કે મોક્ષ-રૂપ પુરુષાર્થ સિદ્ધ થઇ
શકતો નથી,તેઓ આ સંસારમાં ઉત્પન્ન થાય છે ને એમ ને એમ કશો પુરુષાર્થ કર્યા વિના મરી જાય છે.
વિષયો (શબ્દ-આદિ) કે જેઓ પ્રથમ અનેક વાર ભોગવાઈ ગયા છે,તે વિષયોનો ફરીફરી ઇન્દ્રિયો સાથે
સંબંધ થાય છે,કે જેથી અમે વારંવાર છેતરાયા છીએ.વિષયો કે ક્ષણ-ભંગુર છે,તેમાંથી મનને
આરામ આપ્યા વિના જ હું નિરંતર ભટક્યા કરું છું.આ સંસાર-રૂપી માર્ગનો જાણે અંત આવતો જ નથી.
ઉપરથી મધુર દેખાતા,ક્ષણભંગુર સંસારમાં જ જન્મ-મરણ-આદિના હેતુ-રૂપ અને
ક્ષણમાં જ વિકાર ઉત્પન્ન કરી દેનાર વિષયો,મને ખરેખર ભય ઉત્પન્ન કરે છે.
માન-અપમાનથી ભરેલી,દુષ્ટ,અહંકારી,પુરુષોને મનોહર જણાતી પણ વિવેકીઓને પ્રતિકૂળ ભાસતી,
આ (વિદ્યાધરને એટલે કે મને મળતી) લક્ષ્મીની સાથે અને એવા જ દોષ-વાળી સ્ત્રી સાથે હવે હું રમવાનો નથી.
મેં ઉત્તમ બગીચાઓ જોયા,ઉત્તમ વિમાનોમાં બેસી ઉત્તમ સ્થળોમાં વિહાર કર્યો,ઉત્તમ સ્ત્રીઓ સાથે રમણ કર્યું,
પરંતુ આ સર્વમાં કંઈ ઉત્તમ જેવું કે યોગ્ય છે જ નહિ. અને ભસ્મની જેમ,તે સર્વ સાવ ફોગટ (નકામું) લાગે છે.
હે,ભુશુંડજી,આ વાત,હમણાં જ,વિવેકનો ઉદય થવાથી મારા જાણવામાં આવી છે.
ચક્ષુ-આદિ ઇન્દ્રિયો,માત્ર પોતાના-રૂપ-વિષયને જ અનુભવ કરનાર હોવાથી મિથ્યા-વસ્તુ તરફ દોડે છે,
ચિત્ત,મરણ-આદિ અનર્થોમાં,દુર્વ્યસનોમાં,વિષયોમાં આંધળું બની આસકત થઇ-જાણે,કદી શાંત થતું નથી.
ઇન્દ્રિયોથી થતા અનેક જાતના ભોગો મેં ભોગવ્યા છે.શબ્દ,સ્પર્શ,રૂપ,રસ અને ગંધ-વગેરેનું
ઇન્દ્રિયોથી થતા અનેક જાતના ભોગો મેં ભોગવ્યા છે.શબ્દ,સ્પર્શ,રૂપ,રસ અને ગંધ-વગેરેનું
મેં વારંવાર સેવન કરીને ભોગવી લીધું છે,તેથી તે બધું હવે મને નીરસ લાગે છે.
તો હવે હું કોનું સેવન કરું તે આપ તરત મને કહો.