પોતાની બુદ્ધિની,ઇન્દ્રિયોની,અને
કર્મોની સાથે ક્રિયા-રહિત થયેલું મન જયારે શાંત થાય છે,
ત્યારે તે પાછું ઉઠતું નથી (પાછું
અશાંત થતું નથી) અને જેને લીધે,
તેવા જીવન-મુક્ત ને કરેલાં કર્મોથી
કશું ફળ થતું નથી,
કે કર્મો નહિ કરવાથી કશો દોષ પ્રાપ્ત
થતો નથી.
કર્મેન્દ્રિયો, એ “બંધ પડેલા યંત્ર” ની
માફક, કર્મ-વગેરે માં પ્રવર્તતી નથી.આમ,”મન-રૂપી-યંત્ર” ના ચાલવામાં વિષયો
નું સ્ફુરણ એ જ “કારણ” છેએવો વિદ્વાનો નો નિશ્ચય છે.
ઇન્દ્રિયોના અને મનના વિષયો થી ખીચોખીચ
ભરેલું જગત “બ્રહ્મ” માં જ રહેલું છે.શુદ્ધ અને સર્વ ના
અધિષ્ઠાન-રૂપ,બ્રહ્મ, જયારે (માયાને લીધે) જગત-રૂપે દેખાય છે,
ત્યારે તે જાણે ઉત્પન્ન થયું હોય અને
જાણે,દિશા,કાળ,બાહ્ય-પદાર્થો તથા માનસિક પદાર્થો-વગેરે-અપાર દેહો વાળું થયું હોય તેમ જણાય છે.
“દૃશ્ય” રૂપે ભાસતા દેહ-વગેરે ને જોઈને
“એ મારું સ્વરૂપ છે”
એમ મોહથી,જો સમજી લેવામાં આવે તો,એ જ –“પર-બ્રહ્મ”
જીવ-રૂપ થઇ જાય છે.!!!
એટલે કે જ્યાં જેવી રીતે જે “રૂપ” એ
“દૃશ્ય-રૂપ” થયું હોય,
ત્યાં તે “પર-બ્રહ્મ” પણ તેવી જ રીતે
દેખાય છે.
એ સર્વાત્મા (બ્રહ્મ) જ્યાં જેવી રીતે ઉલ્લાસ
પામે છે,ત્યાં તરત તેવી જ રીતે રહે છે,
અને જાણે દૃશ્ય-રૂપ થઇ ગયેલ હોય તેમ
પ્રકાશે છે.
તેના સર્વાત્મક –પણા ને લીધે,તેનામાં
“દ્રષ્ટા અને દૃશ્ય-પણું “ આવ્યું હોય એમ લાગે છે.
પણ વાસ્તવિક રીતે તો તે દ્રષ્ટા-પણું
અને દૃશ્ય-પણું બંને મિથ્યા (ખોટું) છે,કારણકે,
દૃશ્ય-વિના દ્રષ્ટા હોતો નથી,અને
દ્રષ્ટા વિના દૃશ્ય હોતું નથી.
આમ,આ પ્રમાણે સઘળાં કાર્યો મિથ્યા
છે.માટે-“બ્રહ્મ” એ કોઈનું કારણ નથી-એ સિદ્ધ થાય છે.
સર્વ ને સત્તા તથા સ્ફુરણ આપનાર,એ
બ્રહ્મ “પ્રત્યક્ષ” જ છે
અને અનુમાન-વગેરે,સર્વ-“પ્રમાણો” તેના
“અંશ-રૂપ” છે.
હે,રામ,પૂર્વે પોતે જ કરેલ “યત્ન” માં “દૈવ” ની કલ્પના કરીને,
પુરુષો તે (બ્રહ્મ) ની ઉપાસના કરે છે,
પણ,વીર-પુરુષો તો,તે “દૈવ ની ઉપાસના
કરનારા પુરુષોએ માનેલા”
“દૈવ” શબ્દ ના અર્થ ને,દૂર છોડી દે છે,
અને “પર-બ્રહ્મ-રૂપ” ઉત્તમ પદને પોતાના
“પુરુષાર્થ” થી પોતાનામાં પામે છે.
એટલે (આમ) જ્યાં સુધી,તમને પોતાની મેળે
જ
શુદ્ધ અને અનંત-રૂપ “પર-બ્રહ્મ”
નો,“સાક્ષાત્કાર” થાય નહિ,
ત્યાં સુધી,તમે આચાર્યો ની પરંપરાના સત્ય અને ઉજ્જવળ
મત-પ્રમાણે,વિચાર કર્યા કરો.