શંકરાચાર્ય રચિત
વેદાંત-સિદ્ધાંત-સાર
શિષ્ય પ્રશ્ન કરતાં કહે છે
કે-હે,પ્રભુ,”તત્” અને “ત્વમ” એ પદો નો અર્થ કેટલા પ્રકારનો માન્યો છે?
વાચ્યાર્થ ને એક ગણતાં કયો
વિરોધ આવે છે,અને લક્ષ્યાર્થ ને એક માનતાં એ વિરોધ કેવી રીતે દૂર થાય છે?
લક્ષ્યાર્થ ની એકતા કહેવામાં કઈ લક્ષણા સ્વીકારી છે ?તે કૃપા કરી સમજાવો.
(૭૦૦-૭૦૨)
ગુરૂ કહે છે કે-હે,સુજ્ઞ
શિષ્ય,તુ સાવધાન થઇ ને સાંભળ,આજે તારું તપ ફળ્યું છે,
એ વાક્ય નો અર્થ સાંભળવાથી જ
તને ઉત્તમ પ્રકારનું જ્ઞાન થશે. (૭૦૩)
તત્-અને-ત્વમ-એ બંને પદો નો
અર્થ જ્યાં સુધી સારી રીતે વિચારતો નથી,ત્યાં સુધી,જ,
મનુષ્યો ને મૃત્યુ-રૂપ સંસાર
જેનું લક્ષણ છે –એનું બંધન રહે છે. (૭૦૪)
સત્-ચિત્-આનંદ-અને અખંડ એકરસ
જેનું સ્વ-રૂપ છે એવી અવસ્થા –તે જ મોક્ષ છે.અને
તત્વમસિ- એ વાક્યના અર્થ નું
અપરોક્ષ જ્ઞાન થવાથી સજ્જનો ને મોક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે.(૭૦૫)
મુમુક્ષુઓએ સંસારથી છુટવા
સારું એ વાક્યનો અર્થ જ જાણવો જોઈએ.માટે,
તુ એકાગ્ર થઈને સાંભળ,હું તને
સંક્ષેપ માં તે કહું છું. (૪૦૬)
ઉત્તમ પંડિતોએ
વાચ્ય,લક્ષ્ય,-વગેરે ભેદો થી અનેક જાતના અર્થો કહ્યા છે,
તેમાંથી પ્રસંગ પૂરતું હું
કહું છું તે તુ સાંભળ. (૭૦૭)
તત્વમસિ- એ વાક્ય માં –તત્-ત્વમ-અસિ-એમ
ત્રણ પદો છે.
તેમાં પ્રથમ રહેલા -તત્- પદ
નો અર્થ કહું છું. (૭૦૮)
શાસ્ત્ર નો અર્થ જાણનારા
પંડિતો એ આ- તત્-પદ ના બે અર્થ કહ્યા છે.
(૧) વાચ્ય -અને (૨) લક્ષ્ય. તેમાં નો વાચ્યાર્થ પ્રથમ કહું છું.તે તુ સાંભળ.
(૭૦૯)