શંકરાચાર્ય રચિત વેદાંત-સિદ્ધાંત-સાર
જેમને વંદન કરવાથી,અખંડ એવા આનંદ નું ઉત્તમ જ્ઞાન થાય છે,
જેમને વંદન કરવાથી,અખંડ એવા આનંદ નું ઉત્તમ જ્ઞાન થાય છે,
તે સચ્ચિદાનંદરૂપ શરીરવાળા શ્રીગોવિંદ ગુરૂ ને
હું વંદન કરું છું. (૧)
અખંડ,સત્-ચિત્-આનંદમય,વાણી અને મન ના અવિષય અને
સર્વ ના આધાર,
આત્મ-સ્વ-રૂપ નું હું શરણ લઉં છું. (૨)
જેમનું શરણ સજજનોને,વિઘ્નો થી થનાર ભય નો નાશ કરે
છે,
તે દયાના આધાર,શ્રીગણપતિના ચરણ-કમળ નું હું શરણ
લઉં છું. (૩)
વિચારશીલ,મુમુક્ષુઓને, અનાયાસે જ્ઞાન-સિદ્ધિ થાય,
તે માટે સર્વ-વેદાંત-શાસ્ત્ર ના સિદ્ધાંતનો –સારરૂપ –સંગ્રહ હું કહું છું.
(૪)
આ સાર-સંગ્રહ, એ વેદાંત
શાસ્ત્ર ને અનુસરે છે, તેથી,
વેદાંત-શાસ્ત્ર ના મૂળ-રૂપ જે
“ચાર અનુબંધો” બતાવ્યા છે તે અહીં સહુ પ્રથમ કહેવામાં આવે છે. (૫)
(૧) અધિકારી-(૨) વિષય-(૩) સંબંધ-(૪)
પ્રયોજન – આ “ચાર અનુબંધો”
હરકોઈ શાસ્ત્ર ના આરંભ નું ફળ
છે. (૬)
(૧) અધિકારી –જે પુરુષ નીચે દર્શાવેલાં (શ્લોક-૧૪), “ચાર સાધનો”થી
(વિવેક-વૈરાગ્ય-શમ-મુમુક્ષતા)
સારી રીતે યુક્ત હોય,વળી યુક્તિઓ
કરવા સમર્થ,તથા બુદ્ધિશાળી અને વિદ્વાન હોય,
તેને આ વેદાંત-શાસ્ત્ર નો “અધિકારી”
માન્યો છે. (૭)
(૨) વિષય-જીવ અને બ્રહ્મ ની એકતા જેને લીધે જણાય છે,
તે-“શુદ્ધ ચૈતન્ય” એ વેદાંત
શાસ્ત્ર નો “વિષય” છે. અને
એમાં (શુદ્ધ ચૈતન્યમાં) જ
સર્વ વેદાંતો નો સમન્વય જોવામાં આવે છે. (૮)
(૩) સંબંધ-“જીવ અને બ્રહ્મ ની એકતા” – એ- અનુભવ થી જાણવા યોગ્ય “પ્રમેય”
છે.અને
“શ્રુતિ” (ઉપનિષદો) – એ – એ એકતા
ને જણાવનાર “પ્રમાણ” છે.
આ બંનેના (પ્રમેય અને પ્રમાણ
ના) “સંબંધ” ને “બોધ્ય-બોધક” એવો “સંબંધ”
કહે છે. (૯)
(૪) પ્રયોજન- “બ્રહ્મ અને જીવાત્માની એકતાના અનુભવ-જ્ઞાન” ને
વેદાંત-શાસ્ત્ર નું “પ્રયોજન” કહે છે.
કે જેના વડે,સંસારનાં સમગ્ર બંધનથી તરત જ છૂટી જવાય છે. (૧૦)