અપરોક્ષાનુભૂતિ-શંકરાચાર્ય-ગુજરાતી-12

બ્રહ્મા વગેરે સર્વ પ્રાણીઓ ને જે અખંડ,અદ્વૈત,આનંદ-“પરમાત્મા-આત્મા” પ્રેરે છે,દોરે છે,જાણે છે,

--તે જ “નિમેષ” (આંખ ના પલકારા) થી “કાલ-શબ્દ” (બ્રહ્મા અને સર્વ ભૂતો ના આયુષ્ય ની ગણના)

--સુધી નો “કાલ” કહેવાય છે. (૧૧૧)

જ્યાં નિરંતર સુખ થી બ્રહ્મ નું ચિંતન થઇ શકે ત્યાં બેસવું, એ જ “આસન” સમજવું,

--બીજું કે જે બ્રહ્મ-ચિંતન ના સુખ નો નાશ કરનાર છે તે આસન તે આસન નથી. (૧૧૨)

જે (બ્રહ્મ) સર્વ જગતની પહેલાં સિદ્ધ જ છે,જે જગત નો આધાર છે,

--જે અવિનાશી અને નિર્વિકાર છે,અને જેમાં સિદ્ધ પુરુષો સમાઈ ગયા છે,

--એ “બ્રહ્મ” ને જ સિદ્ધાસન કહે છે. (૧૧૩)

જે (બ્રહ્મ) સર્વ પદાર્થો નું મૂળ છે,અને જેને લીધે ચિત્ત ને વશ કરી શકાય છે,

--એ “બ્રહ્મ” જ “મૂલબંધ” છે. એનું સદા સેવન કરવું,

--એ (બ્રહ્મ) જ રાજયોગી-બ્રહ્મજ્ઞાનીઓનો  “યોગ” છે.   (૧૧૪)

(નોંધ-યોગશાસ્ત્ર માં “મળદ્વાર” ના સંકોચ નું નામ “મૂલબંધ” છે,પણ અહીં “બ્રહ્મ”ને “મૂલબંધ” કહ્યું છે)

દેહનાં અંગો ની “બ્રહ્મ” માં “એકતા” સાધવી,અને સર્વ-સ્વ-રૂપ-બ્રહ્મ માં તે (દેહ ના અંગો) લીન થઇ જાય,

--તેનું જ નામ “દેહ ની સમતા” છે.

--એ સિવાય અંગો નું સીધાપણું (એકસરખાપણું) ગણાય જ નહિ,એવું તો સુકું ઝાડ પણ હોય. (૧૧૫)

નાક ની અણી ઉપર આંખ ને સ્થિર કરી જોયા કરવું,એ દૃષ્ટિ ની સ્થિરતા નથી,પણ,

--દૃષ્ટિ ને જ્ઞાનમય બનાવી,જગત ને “બ્રહ્મ-રૂપ” જોવું,એ જ ઉદાર દૃષ્ટિ છે,

--એ જ “દૃષ્ટિ ની સ્થિરતા” છે.    (૧૧૬)

જેમાં “જોનાર”,”જોવાની ક્રિયા” અને “જોવા યોગ્ય વસ્તુ” –એવા કોઈ ભેદ જ નથી,

--એ “બ્રહ્મ” માં જ સદા દૃષ્ટિ ની સ્થિરતા રાખવી,તેનું નામ જ “દૃષ્ટિ ની સ્થિરતા” છે.

--નાક ની અણી પર જોઈ રાખવું તે સ્થિર દૃષ્ટિ નથી.  (૧૧૭)

ચિત્ત વગરે બધામાં જ “બ્રહ્મ-પણા” ની જ ભાવના (વિચાર) કરવાથી,

--મન ની દરેક વૃત્તિઓ વિષયો તરફ જતી અટકે છે,

--અને એ જ “પ્રાણાયામ” કહેવાય છે.     (૧૧૮)

“જગત ને મિથ્યા સમજવું” એ “રેચક” નામનો પ્રાણાયામ છે, અને

--“હું બ્રહ્મ જ છું” એવી જે “વૃત્તિ”  તે “પૂરક” નામનો પ્રાણાયામ છે.  (૧૧૯)

પછી એ “વૃત્તિ ની સ્થિરતા” થવી તે “કુંભક” પ્રાણાયામ છે.

--આ જ જ્ઞાનીઓ ના પ્રાણાયામ છે,

--નાક દબાવી ને કરાતો પ્રાણાયામ તો અજ્ઞાનીઓ નો છે.  (૧૨૦)

PREVIOUS PAGE         INDEX PAGE           NEXT PAGE