યજ્ઞ કરવાનો વિચાર આવ્યો,ત્યારે વશિષ્ઠે કહ્યું કે –એકલો પુરુષ યજ્ઞ કરી શકે નહિ,પતિ પત્નીને સાથે બેસવું પડે છે.તમે સીતાજીને બોલાવો.રામજી કહે છે-કે-મેં જે કર્યું છે તે યોગ્ય કર્યું છે,સીતાજીને હું નહિ બોલાવું.
ત્યારે વસિષ્ઠે કહ્યું કે-પત્ની વગર યજ્ઞ થાય નહિ,તમે બીજું લગ્ન કરો.
ત્યારે રામજીએ ના પાડી છે-કહ્યું,-ગુરુજી,સીતા સિવાય ની બધી સ્ત્રીઓ મારે માટે મા છે.
રામજીએ યુક્તિ કરી છે,સીતાની સુવર્ણની મૂર્તિ બનાવી છે,અને જયારે યજ્ઞ કરવા બેસે છે-
ત્યારે આ મૂર્તિને સાથે રાખે છે.
યજ્ઞની વાલ્મીકિને ખબર પડી.લવ-કુશને લઇ ત્યાં આવ્યા છે. યજ્ઞમાં વિશ્રાંતિને સમયે-
લવ-કુશ રામાયણની કથા કરે છે. રામજીને ખબર પડી છે,લવ-કુશને દરબારમાં બોલાવ્યા.
રામાયણના પ્રધાન વક્તા લવ-કુશ છે,રામાયણની પહેલી કથા ત્યાં થઇ છે.
લવ-કુશ રામાયણની કથા કરે છે અને રામજી સાંભળે છે.રોજ વીસ સર્ગની કથા કરે છે.
ચોવીસ દિવસની કથા ચાલી છે.મહાન પતિવ્રતા સ્ત્રીની કથા છે. લવ-કુશ કથા કરે છે અને
રામજી નીચે બેસીને કથા સાંભળે છે. શ્રોતાએ વક્તાથી ઉંચે બેસાય નહિ,તેથી રામજી નીચે બેસે છે.
આવું છે રામજી નું મર્યાદા પાલન.
રામજી કહે છે-કે-આ બાળકોને જોતાં મને આનંદ થાય છે,મારે તેમનું સન્માન કરવું છે.
વસ્ત્રો અને આભૂષણો મંગાવ્યા છે. રામજીએ બાળકો ને કહ્યું-કે આ ભેટનો સ્વીકાર કરો.
લવ-કુશે ના પાડી છે,કહે છે-અમારા ગુરુજીની આજ્ઞા છે કે-અમે વનવાસી,અમે કંદમૂળ ખાનારા,અને
તપસ્વી જીવન ગાળનારા છીએ,કથા કરવાની પણ કશું લેવાનું નહિ.
લક્ષ્મણજીએ કહ્યું-કે તમારી કથામાં રામજીને આનંદ થાય છે-તમારો પરિચય આપો.
લવ-કુશે કહ્યું-કે-અમે વાલ્મીકિ મુનિના શિષ્યો છીએ.
લક્ષ્મણજી કહે છે-કે-તે તો રામજી જાણે જ છે,તમારા માત-પિતા કોણ છે?તે તો કહો.
લવ-કુશે કહ્યું-આ પ્રશ્ન તો ધર્મની -મર્યાદાની વિરુદ્ધનો છે.
જે બ્રહ્મચારી છે-ઘર છોડીને ગુરુકુળ માં રહ્યો છે,તેના ઘરનો પરિચય પુછાય નહિ.
જેણે ઘરનો ત્યાગ કર્યો છે,તેને ઘરનું કોઈ સ્મરણ કરાવે તો તેને પાપ લાગે છે.
બ્રહ્મચારીને તેનાં માતપિતા કોણ છે ? તે પુછાય નહિ.અમે વાલ્મીકિના શિષ્યો છીએ.
લવ-કુશે રાજ્યાભિષેક સુધીની વાત કહી. રામજીએ કહ્યું કે મને આગળની કથા સાંભળવાની ઈચ્છા છે.
લવ-કુશે કહ્યું કે –અમારા ગુરુજીની આજ્ઞા છે-કે રામ કથા રાજ્યાભિષેક સુધીની જ કરવી,.
આગળની કથા કરવી નહિ.
રામ કથા રાજ્યાભિષેક સુધીની જ થાય છે, તે પછીની કથા કરવા જેવી નથી.