-વિદ્યાઓમાં –બ્રહ્મ વિદ્યા (અધ્યાત્મવિદ્યા)-હું છું.
-‘તત્વ-નિર્ણય’ ને જાણવાની
ઈચ્છાથી કરવા માં આવતો –વાદ-હું છું.
-અક્ષરોમાં –અ-કાર-હું
છું.અને સમાસોમાં –દ્વંદ-નામનો સમાસ હું છું.
---સર્વનો સંહાર કરનાર –મૃત્યુ –હું છું
-ભવિષ્યમાં થનારાં પ્રાણીઓની ઉત્પત્તિ અને ઉન્નતિનો-હેતુ-હું છું.
-સ્ત્રી જાતિની સાત શક્તિઓ કીર્તિ,લક્ષ્મી,વાણી,સ્મૃતિ,બુદ્ધિ,ધૃતિ,ધૈર્ય,ક્ષમા-હું છું.(૩૪)
---સામવેદમાંનો-બૃહ્ત્સામ-હું છું.
-છંદોમાં–ગાયત્રી છંદ-હું
છું.
-મહિનાઓમાં-માર્ગશીર્ષ-માસ
હું છું
-ઋતુઓમાં–વસંત ઋતુ-હું
છું.(૩૫)
---છળ કરનારાઓમાં –જુગાર-હું છું.
-પ્રભાવશાળી પુરુષોનો-પ્રભાવ-હું
છું.
-જીતનારાઓનો –વિજય-હું
છું.
-નિશ્ચય કરનારાઓનો-નિશ્ચય-હું
છું.
-સાત્વિક પુરુષોનો-સાત્વિક
ભાવ-હું છું.
-યાદવોમાં-વાસુદેવ-હું છું.
-પાંડવોમાં –ધનંજય (અર્જુન) હું છું.
-મુનિઓમાં –વેદવ્યાસ-હું
છું
-કવિઓમાં –ઉશના-
હું છું. (ઉશના=શુક્રાચાર્ય-કે જે વારુણી કવિનો પુત્ર હતો).(૩૬-૩૭)
---દમન કરનારાઓમાં–દંડ-હું છું.
-જય મેળવવાની ઈચ્છા
રાખનારાઓની –નીતિ-હું છું.
-ગુપ્ત (ગુહ્ય) રાખવા યોગ્ય
ભાવોમાં-મૌન-હું છું.
-જ્ઞાનવાનોનું -તત્વજ્ઞાન-હું
છું.(૩૮)
જેવી રીતે સમુદ્ર પરનાં તરંગોની ગણત્રી ક્યારેય થઇ શકે નહિ-તેવી રીતે
પરમાત્માની ગુણ-વિશેષ વિભૂતિઓની ગણત્રી કદી પણ થઇ શકતી નથી.
આવી વસ્તુ સ્થિતિ હોવાં છતાં અહીં મુખ્ય-મુખ્ય પંચોતેર (૭૫)
વિભૂતિઓ બતાવી છે.
બાકી પરમાત્મા સિવાય હોઈ શકે એવાં જગતમાં ચરાચર પ્રાણીઓ કોઇ જ નથી.
પરમાત્માની દિવ્ય વિભૂતિઓનો અંત નથી.(૩૯-૪૦)
ટૂંકમાં જે જે વસ્તુ-ઐશ્વર્યયુક્ત,શોભાયુક્ત અથવા કોઈ પણ પ્રભાવથી
યુક્ત હોય-
તે તે પરમાત્મા ના “તેજના અંશ” માંથી ઉત્પન્ન થયેલી છે.(૪૧)
પૂર્ણ પરમાત્મા-એ-આ સંપૂર્ણ જગતને પોતાની “યોગમાયા” ના “અંશમાત્ર” થી
ધારણ કરીને
સ્થિત થયેલા છે-માટે તે પરમાત્માને જ “તત્વ” થી જાણવા જોઈએ.(૪૨)
અધ્યાય-૧૦-વિભૂતિયોગ-સમાપ્ત