જે ભીષ્મ પિતાએ-પોતાને બાણ માર્યા છે-તેના અંત કાળે તેમની પાસે ગયા છે.
શ્રી કૃષ્ણ ચરિત્રનો અંત-માં જરા પારધી બાણ મારે છે-.(જરાનો અર્થ થાય છે –વૃદ્ધાવસ્થા-કૃષ્ણ તો મહાન યોગી છે-તેમને વૃદ્ધાવસ્થા બાણ કેવી રીતે મારી શકે ?-પણ આ યે એક લીલા છે)-પારધી ને ખબર પડી-ભૂલ થી બાણ મરાણું છે- તે ગભરાયો છે-આવીને કૃષ્ણ આગળ ક્ષમા માગે છે. પ્રભુએ કહ્યું-આ મારી ઇચ્છાથી થયું છે.તું ચિંતા ન કર-હું તને મુક્તિ આપીશ.
પારધીમાં અક્કલ જરા ઓછી.તેણે ચિંતા વ્યક્ત કરી-આપ મને મુક્તિ આપશો તો મારા બાળકોનું શું થશે ?
તેઓનું ભરણ-પોષણ કોણ કરશે ? પ્રભુએ કહ્યું-તારા બાળકો મારી સેવા કરશે.તેથી તેઓની આજીવિકા ચાલશે. લોકો મને જે ભેટ ધરશે-તે તારા બાળકોને આપીશ.
આજ પણ જગન્નાથજીમાં –એક મહિનો-ભીલ લોકો સેવા કરે છે.તે જરા પારધીના વંશના છે.જે પારધીએ બાણ માર્યું-તેને પ્રભુએ સદગતિ આપી છે. જરા પારધીનું તો શું, તેના વંશનું પણ કલ્યાણ કર્યું છે.
શ્રી કૃષ્ણ જેવો પ્રેમ કરનાર કોઈ થયો નથી.કનૈયો જયારે પ્રેમ કરે છે-ત્યારે-એ જીવની- લાયકાતનો વિચાર કરતો નથી. શ્રીકૃષ્ણ અકારણ પ્રેમ કરે છે.રામાયણમાં આવે છે-
“કોમલ ચિત્ત અતિ દિન દયાલા,કારન બિનુ રઘુનાથ કૃપાલા “
વાલ્મીકિ રામાયણ –આચાર ધર્મ પ્રધાન ગ્રંથ છે. તુલસી રામાયણ ભક્તિ પ્રધાન ગ્રંથ છે.
વાલ્મીકિને પોતાના જન્મમાં કથા કરવાથી તૃપ્તિ ન થઇ, ભગવાનની મંગલમયી લીલાકથાનું ભક્તિથી પ્રેમપૂર્વક વર્ણન કરવાનું રહી ગયેલું,તેથી કળિયુગમાં તુલસીદાસ તરીકે જન્મ્યા.
વેદ રૂપી -કલ્પ વૃક્ષોનું–આ- ભાગવત – એ –ફળ- છે.
એ તો બધાં જાણે છે કે-ઝાડના -પાન-કરતાં ઝાડના –ફળમાં વધુ –રસ- હોય છે.
રસરૂપ –આ ભાગવત રૂપ-ફળનું –મોક્ષ મળતા સુધી તમે વારંવાર –પાન-કરો.
જીવ-ઈશ્વરનું મિલન ન થાય - ત્યાં સુધી-આ પ્રેમ રસનું –પાન- કરો.
ઈશ્વરમાં –તમારો-લય ન થાય ત્યાં સુધી ભાગવતનો –આસ્વાદ કર્યા કરો. ભોગની હવે સમાપ્તિ કરો.
ભોગથી કોઈને શાંતિ મળતી નથી. ભક્તો- ભોગની સમાપ્તિ કરે છે. ભક્તિ રસ છોડવાનો નથી.
ભક્તિમાં જેને સંતોષ થાય તેની ભક્તિમાં ઉન્નતિ અટકે છે.
વેદાંત –ત્યાગ કરવાનું કહે છે.વેદાંત કહે છે-કે સર્વનો ત્યાગ કરી-ભગવાન પાછળ પડો.
પણ સંસારીઓને કાંઇ-છોડવું નથી. –એવાના ઉદ્ધાર માટે કોઈ ઉપાય ખરો ?હા-ત્યાગ ના કરી શકો તો કાંઇ હરકત નહિ.—પરંતુ-તમારુ સર્વસ્વ-ઈશ્વરને સમર્પણ કરો-અને અનાસક્ત પણે ભોગવો.પરીક્ષિતને નિમિત્ત બનાવી ને (પરીક્ષિતનું ઉદાહરણ આપી ને) સંસારમાં ફસાયેલાં-લોકોને માટેવ્યાસજીએ આ ભાગવતની કથા કરેલી છે.ભાગવત ખાસ કરીને સંસારીઓ માટે છે. ઘરમાં રહેલા ગૃહસ્થનું પણ કલ્યાણ થાય-એ આદર્શ રાખીને-આ કથા કરી છે.
પ્રભુ પ્રેમ વગરના શુષ્ક જ્ઞાનની શોભા નથી-એ બતાવવાનો ભાગવતનો –ઉદ્દેશ –છે.
જ્ઞાન-જયારે વૈરાગ્યથી દૃઢ થયેલું હોતું નથી-ત્યારે તેવું જ્ઞાન –મરણ સુધારવાને બદલે-સંભવ છે કે મરણ બગાડે.સંભવ છે કે આવું જ્ઞાન –અંતકાળે દગો આપે. મરણને સુધારે છે ભક્તિ. ભક્તિ વગરનું જ્ઞાન શુષ્ક છે.
વિધિ-નિષેધ (એક એવો સમય આવે છે-જયારે –બધી વિધિઓનો નિષેધ થઇ જાય છે) ની મર્યાદા ત્યાગી ચુકેલા-મોટા મોટા –ઋષિઓ-પણ ભગવાનના –અનંત-કલ્યાણમય-ગુણોના વર્ણનમાં સદા રત રહે છે. એવો છે-ભક્તિનો મહિમા.
જ્ઞાનીને –અભિમાન પજવે છે.ભક્તને નહિ. ભક્તિ અનેક સદ્દગુણો લાવે છે. ભક્ત નમ્ર હોય છે.
આચાર-વિચાર શુદ્ધ હશે-ત્યાં સુધી-ભક્તિને પુષ્ટિ મળશે. જીવન વિલાસ-મય થયું એટલે ભક્તિનો વિનાશ થયો છે.ભાગવતશાસ્ત્ર મનુષ્યને કાળના મુખમાંથી છોડાવે છે. તે મનુષ્યને સાવધાન કરે છે.કાળના મુખમાંથી છુટવા-કાળના યે કાળ-શ્રીકૃષ્ણને શરણે જાવ. જે સર્વસ્વ છોડે છે-તેની ચિંતા ભગવાન કરે છે.
મહાભારતમાં એક કથા છે-યુદ્ધ વખતે-દુર્યોધને –ભીષ્મ પિતામહને ઠપકો આપ્યો.કે- દાદાજી-તમે મન મૂકીને લડતા નથી.તેથી ક્રોધાવેશમાં –ભીષ્મ –પ્રતિજ્ઞા કરે છે-કે-આવતી કાલે- હું અર્જુનને મારીશ અથવા હું મરીશ.
આથી સર્વે ગભરાયા. આ તો ભીષ્મ-પ્રતિજ્ઞા હતી. કૃષ્ણ ભગવાનને ચેન પડતું નથી-નિદ્રા આવતી નથી. તેમને થયું-અર્જુનની શું દશા હશે ?તે અર્જુનને જોવા ગયા. જઈને જુએ-તો-અર્જુન તો શાંતિથી ઊંઘતો હતો.
ભગવાને વિચાર્યું-કે ભીષ્મે આવી ભીષણ પ્રતિજ્ઞા કરી છે-તેમ છતાં આ –તો શાંતિથી સુતો છે. તેમણે અર્જુન ને ઉઠાડ્યો અને પૂછ્યું-તે ભીષ્મની પ્રતિજ્ઞા સાંભળી છે? તો અર્જુન કહે કે-હા સાંભળી છે. શ્રીકૃષ્ણ કહે છે કે-તને મૃત્યુની ચિંતા નથી? અર્જુને કહ્યું-મારી ચિંતા કરનારો મારો ધણી છે.તે જાગે છે-માટે હું શયન કરું છુ. તે મારી ચિંતા કરશે-હું શા માટે ચિંતા કરું ? આ પ્રમાણે સર્વ ઈશ્વર ઉપર છોડો. મનુષ્યની ચિંતા જ્યાં સુધી-ઈશ્વરને ના થાય –ત્યાં સુધી તે નિશ્ચિત્ત થતો નથી.