निःसङ्गो निष्क्रियोऽसि त्वं स्वप्रकाशो निरञ्जनः । अयमेव हि ते बन्धः समाधिमनुतिष्ठति ॥१५॥
તું અસંગ,અક્રિય (કોઈ પણ ક્રિયા વગરનો),સ્વયંપ્રકાશ અને નિર્દોષ છે.
--તું જે સમાધિ (સમાધિ–વગેરેની ક્રિયા) કરી રહ્યો છે
--તે જ તારું બંધન છે (કેમ કે આત્મા તો અક્રિય છે) (૧૫)
त्वया व्याप्तमिदं विश्वं त्वयि प्रोतं यथार्थतः । शुद्धबुद्धस्वरूपस्त्वं मा गमः क्षुद्रचित्तताम् ॥१६॥
તારા વડે જ આ વિશ્વ વ્યાપ્ત થયેલું છે,અને તારામાં જ આ વિશ્વ વણાયેલું છે,
--ખરી રીતે જોતાં તો તું શુદ્ધ જ્ઞાન-સ્વરૂપ જ છે, માટે
--તારી ક્ષુદ્ર ચિત્તવૃત્તિને (મનથી હું બંધાયેલો છું તેવી ચિત્તવૃત્તિને) વશ ના થા (૧૬)
निरपेक्षो निर्विकारो निर्भरः शीतलाशयः । अगाधबुद्धिरक्षुब्धो भव चिन्मात्रवासनः ॥ १७॥
તું કશાની પણ ઈચ્છા વિનાનો,કોઈ પણ જાતના વિકારો વિનાનો,
--શાંત અંતઃકરણ વાળો,અગાધ (ઊંડી) બુદ્ધિવાળો,ક્ષોભ વગરનો. અને
--માત્ર ચૈતન્ય (આત્મા) માં જ નિષ્ઠા (વિશ્વાસ) રાખનારો થા.(૧૭)
साकारमनृतं विद्धि निराकारं तु निश्चलम् । एतत्तत्त्वोपदेशेन न पुनर्भवसम्भवः ॥१८॥
તું સાકાર (શરીર-વગેરે) ને ખોટું માન,અને
--નિરાકાર “તત્વ” (આત્મા-પરમાત્મા) ને નિશ્ચલ માન,
--આ તત્વના જ્ઞાનથી સંસારમાં ફરી જન્મવાનો સંભવ રહેતો નથી.(૧૮)
यथैवादर्शमध्यस्थे रूपेऽन्तः परितस्तु सः । तथैवाऽस्मिन् शरीरेऽन्तः परितः परमेश्वरः ॥ १९॥
જેવી રીતે અરીસાની મધ્યમાં પ્રતિબિંબિત થયેલા,
--પ્રતિબિંબના રૂપની અંદર,બહાર,અને ચારે બાજુ માત્ર અરીસો જ રહેલો છે (બીજું કાંઇ નહિ) તેવી રીતે
--આ શરીરમાં પણ અંદર,બહાર અને ચારે બાજુ એ એક માત્ર ચૈતન્ય (ઈશ્વર) જ રહેલું છે.(૧૯)
एकं सर्वगतं व्योम बहिरन्तर्यथा घटे । नित्यं निरन्तरं ब्रह्म सर्वभूतगणे तथा ॥ २०॥
જેવી રીતે ઘડામાં રહેલું આકાશ (ઘડાકાશ) અને બહાર રહેલું સર્વવ્યાપક આકાશ (મહાકાશ) એ એક જ છે,
--તેવી રીતે સમસ્ત પ્રાણી માત્રમાં (જીવ માત્રમાં) અંદર (આત્મા રૂપે) અને બહાર,
--નિત્ય,અવિનાશી,બ્રહ્મ (પરમાત્મા) રહેલું છે.(૨૦)
પ્રકરણ -૧-સમાપ્ત